"Ο Λιστ και η Αγία Δωροθέα"

"Αποκεφαλισμός της Αγίας Δωρoθέας" , Hans Baldung Grien

Kαταγόταν από την Καισάρεια της Καππαδοκίας κι ήταν χριστιανή.
Την περίοδο των διωγμών επί Διοκλητιανού εκδιώχθηκε, φυλακίστηκε και βασανίστηκε , χωρίς όμως να χάσει ποτέ την πίστη της.
Την ώρα του αποκεφαλισμού της ένας ειδωλολάτρης ονόματι Θεόφιλος θέλοντας να τη χλευάσει, τής ζήτησε να του φέρει από τον "κήπο του Νυμφίου της, τριαντάφυλλα".
Αίφνης παρουσιάστηκε Άγγελος Κυρίου με τρία μοσχοβολιστά ρόδα, παρότι ήταν καταχείμωνο!
Εμβρόντητος ο Θεόφιλος, άρχισε να ομολογεί μεγαλοφώνως τον Χριστό.

Δωροθέα και Θεόφιλος, φίλοι μου, τιμώνται σήμερα από τη Δυτική Εκκλησία.

Η Δωροθέα θεωρείται προστάτιδα των κηπουρών, που αυτή τη μέρα, 6 του  Φεβρουαρίου ευλογεί τα δέντρα, τους κήπους, τα ανθοπωλεία, τις νύφες και τους νιόπαντρους.
Είναι πολιούχος της  Τοσκανικής Πέσια, γνωστού ανθοπαραγωγικού κέντρου.


Στην εικονογραφία, η Δωροθέα απεικονίζεται ως κοπέλα που μεταφέρει  καλάθι με τριαντάφυλλα και φρούτα,  φορώντας συχνά άνθινο στέμμα στα μαλλιά.

"Sancta Dorothea"

Το εικαστικό στα δεξιά είναι του Φρανθίσκο ντε Θουρμπαράν, του επονομαζόμενου "Ισπανού Καραβάτζιο".Οι συνθέσεις του απλές, με χρωματικό πλούτο και  συναισθηματική έκφραση, είναι αφιερωμένες σχεδόν καθ'ολοκληρία σε θρησκευτικά θέματα.

Στ'αριστερά το έργο είναι  του Λούκας Κράναχ του πρεσβύτερου, καρδιακού φίλου του  Μαρτίνου Λούθηρου, άρα και ενθουσιώδη οπαδό της Μεταρρύθμισης.




Ανήμερα στη Γιορτή της Αγίας Δωροθέας, 6 Φεβρουαρίου του 1866 πεθαίνει η μητέρα του Φραντς Λιστ, Μαρία-Άννα, με την οποία συνδεόταν ιδιαίτερα, καθώς ήταν μοναχοπαίδι της.

Έτσι εμπνέεται και δίνει στη θρησκευτική πιανιστική σύνθεσή του τον τίτλο: "Sancta Dorothea", το οποίο κατά συνέπεια παίρνει αυτοβιογραφική διάσταση. Διακρίνεται για την "στοχαστική" προσέγγιση του θέματος από τον Λιστ, ενώ είναι εμφανή εκφραστικά μέσα που δηλώνουν διάθεση ευλάβειας και ταπεινοφροσύνης.
Το έργο είναι αρκετά λυρικό, ξεκινάει με συνεχή τρίηχα στο αριστερό χέρι που υποστηρίζουν μια κομψή, βηματική μελωδία όλο ευγένεια, φόρος τιμής στην μάρτυρα Δωροθέα. Καθώς η σύνθεση εξελίσσεται, οι αρμονίες γίνονται πλουσιότερες για να εκφραστεί το ιερό πάθος.
Η συνοδεία αποκτά  νέα δυναμική, με το ειδικό βάρος της σύντομης τελετουργίας. Η πιανιστική κατακλείδα, με επιστροφή στο αρχικό μοτίβο και με καταλάγιασμα της δυναμικής, προδίδει την προθυμία του συνθέτη να πλάσει μιαν ατμόσφαιρα γαλήνης, κατάνυξης, λύτρωσης και απότισης σεβασμού.
Οι μουσικολόγοι χαρακτηρίζουν αυτό το σχετικά άγνωστο δίλεπτο έργο του Λιστ "πολύτιμο κόσμημα της θρησκευτικής μουσικής" του.

Το προτείνω σε ερμηνεία του επίσης ούγγρου, Dezsο Ranki, απόφοιτο της Ακαδημίας Λιστ της Βουδαπέστης και συμμαθητή των επίσης διακεκριμένων πιανιστών:  Andras Schiff και Zoltan Kocsis.

Liszt: "Sancta Dorothea"