Μουσική για την "Υπαπαντή"...

"Presentation at the Temple", Lorenzetti / Uffizi 

Kαλή σας μέρα, φίλοι μου!Της Υπαπαντής σήμερα.

Χρόνια Πολλά λοιπόν στους εορτάζοντες, στην Καλαμάτα, και η ευλογία της Παναγίας να προστατεύει όλους μας και να μας δίνει δύναμη να αντιμετωπίσουμε το πλήθος των προβλημάτων που εμφανίζονται καθημερινά!

Την Ημέρα της Υπαπαντής, που ετυμολογικά σημαίνει την προϋπάντηση, γιορτάζεται ο ερχομός και η παρουσίαση του Χριστού στο Ναό, καθώς σύμφωνα με το Μωσαϊκό Νόμο, σαράντα μέρες μετά τη γέννηση του βρέφους, η μητέρα  παρουσιαζόταν στο ναό για να καθαριστεί, και  το πρωτότοκο αρσενικό παιδί για να αφιερωθεί στο Θεό.

Στο παραπάνω αριστουργηματικό εικαστικό έργο του 14ου αι.: "Presentation at the Temple" του Ambrogio Lorenzetti  απεικονίζεται η Υπαπαντή, σύμφωνα με τα εβραϊκά τελετουργικά. 

Η Παναγία αναγνωρίζεται από τον  μπλε μανδύα και το κόκκινο φόρεμά της. Έχει μόλις παραδώσει το θείο βρέφος  στον ευσεβή γέροντα Συμεών που το κρατά  ευλαβικά στα δύο του χέρια, που είναι καλυμμένα σ’ ένδειξη σεβασμού, και ο οποίος αναγνωρίζει το παιδί ως τον Μεσσία. 

Δίπλα του η προφήτιδα Άννα κρατά έναν κύλινδρο με το απόσπασμα από το κατά Λουκάν  Ευαγγέλιο, που αφηγείται το γεγονός, ενώ ο Ιωσήφ στέκει παράμερα στ' αριστερά. 

Ο πίνακας ξεχωρίζει για τον πλούτο των λεπτομερειών του, όπως τα κοσμήματα  των γυναικών ή η παιδική στάση του Ιησού που πιπιλίζει τον αντίχειρά του, προσδίδοντας έναν αυθόρμητο χαρακτήρα στο ιερό θέμα. Στην κορυφή, έξω από το πλαίσιο, στέκουν οι προφήτες Μωυσής και Μαλαχίας.

Η "Παρουσίαση του Χριστού στο Ναό" στον Δυτικό κόσμο ονομάζεται "Candlemas" και για τη γιορτή της έχουν συντεθεί πολλά μοτέτα, καντάτες και ύμνοι.

Προτείνω να ακούσουμε:

1. Το "Senex portabat puerum" του  William Byrd(1539-1623).

Ο Μπερντ ήταν ο κυριότερος Άγγλος συνθέτης κατά τη βασιλεία της Ελισάβετ Ι. Παραγωγικότατος συνθέτης, το έργο του περιλαμβάνει  λειτουργίες,  μοτέτα, πολυφωνικά τραγούδια, και συνθέσεις για πληκτροφόρο. Ο Μπερντ από πολλούς συγκαταλέγεται στο επίπεδο του Παλεστρίνα και του Ορλάντο ντι Λάσσο. Υπήρξε μαθητής του  Τόμας Τάλλις του οποίου η επιρροή είναι εμφανής.

Το "Senex portabat puerum"(1605) είναι αντίφωνο για 4 φωνές a capella  για την Ημέρα της Υπαπαντής.

William Byrd: "Alleluia, Senex portabat puerum":

2. Την καντάτα "Er Freut Zeit im neuen Bunde" του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ. 

Μια από τις αρκετές συνθέσεις του Μπαχ για την Γιορτή της Υπαπαντής, γράφτηκε το 1724 στη Λειψία και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά σαν σήμερα, 2 Φεβρουαρίου του 1724.

J.S.Bach: "Erfreute Zeit im neuen Bunde -BWV 83",  Ton Koopman:

"Simeon in the Temple", Rembrandt(1669)

Στο Ναό, όπως αναφέρθηκε, βρισκόταν και ο Συμεών, ένας υπάκουος και ενάρετος γέροντας.

Το Άγιο Πνεύμα τού είχε αποκαλύψει ότι, για όλες τις αρετές του, θα πέθαινε μόνο αφ' ότου γεννιόταν ο Σωτήρας.

Την Ημέρα της Υπαπαντής, σαράντα μέρες μετά τη γέννηση του Χριστού, ο Συμεών ήρθε στο Ναό του Σολομώντα κι αφού κράτησε στην αγκαλιά του το Θείο βρέφος, μπορούσε πλέον να πεθάνει, οπότε αναφώνησε:

"Nunc dimittis servum tuum, Domine - Nῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, δέσποτα..."

"Τώρα, Κύριε, μπορείς να με πάρεις ειρηνικά, όπως μου υποσχέθηκες, διότι είδαν τα μάτια μου το Σωτήρα, που είναι φως για να φανερωθεί στα έθνη και δόξα του λαού σου του Ισραήλ".
(Κατά Λουκάν β΄ 25-35)

Ο ζωγράφος έχει κάνει δυο έργα με τον Συμεών. Αυτό είναι της ώριμης περιόδου, επικεντρώνεται εξ ολοκλήρου στο συναίσθημα του Συμεών, περισσότερο στοχαστικό και με συμβολιστικά στοιχεία, όπως τα μάτια που χαμηλώνουν και βυθίζονται, καθώς "τυφλώνονται" από το Φως που εκπέμπει το θείο βρέφος("...είδαν τα μάτια μου το Σωτήρα, που είναι Φως...")

Είναι ο τελευταίος πίνακας του Ρέμπραντ. Βρέθηκε ημιτελής στο εργαστήριό του την επόμενη μέρα του θανάτου του. 

Η γυναίκα στο παρασκήνιο πιθανώς προστέθηκε αργότερα από κάποιον άλλο. Κάποιοι πιστεύουν ότι είναι η Παναγία, άλλοι κάνουν λόγο για την προφήτισσα Άννα, που και αυτή τιμάται σήμερα.

Herbert Howells: "Nunc dimittis":