Για τα σημερινά γενέθλια της Αγνής Μπάλτσα...

Οι γερμανοί κριτικοί την χαρακτήρισαν "μαργαριτάρι στο περιδέραιο της Όπερας"..., ο  Χέρμπερτ φον Κάραγιαν, με τον οποίο συνεργάστηκε επί 15ετία τη θεωρούσε τη "σπουδαιότερη μέτζο σοπράνο της εποχής μας"...ενώ διακεκριμένοι μουσικοαναλυτές τη χαρακτήρισαν ως "ένα από τα δώρα της Ελλάδας στον κόσμο της όπερας".

Η Αγνή Μπάλτσα σε συνέντευξή της στο ΒΗΜΑ έχει δηλώσει χαρακτηριστικά:

"Δεν υπήρξα ειδικευμένη σε τίποτε. Τραγούδησα ό,τι με οδήγησε η καρδιά, η φωνή και οι δυνάμεις μου. Και τα τραγούδησα όλα. Είμαι γεμάτη και απίστευτα ευγνώμων. Δεν είναι αυτονόητο να γεννηθείς στη Λευκάδα, να σε λένε Αγνή Μπάλτσα και να σου συμβούν όσα συνέβησαν σ’ εμένα".

Η Αγνή Μπάλτσα στο ρόλο της Έμπολι
(φωτο από: pinterest)

Η Αγνή Μπάλτσα(γενν. 19 Νοεμβρίου 1944) κάνει με την πορεία της, κάθε έλληνα περήφανο!Ενα κοριτσάκι από τη Λευκάδα, που κατέκτησε τον κόσμο της σοβαρής μουσικής με τρανταχτά ονόματα του χώρου να υποκλίνονται στο φωνητικό μεγαλείο της!
Στο πλούσιο ρεπερτόριό της περιλαμβάνονται πολυάριθμοι ρόλοι.
Ο ρόλος της Κάρμεν όμως, ειναι ο ρόλος που ταυτίστηκε με τη φωνή της Αγνής Μπάλτσα !
Από κείνους τους ρόλους-μαχαίρι, που "χαράσσονται βαθιά μέσα στην καρδιά", όπως λέει η ίδια.

Όμως εγώ σήμερα προτείνω να την ακούσουμε να ερμηνεύει ένα ρόλο στον οποίο άφησε εποχή...αυτό της Έμπολι στην όπερα "Ντον Κάρλο" του Βέρντι.

Μια όπερα βασισμένη στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Φ.Σίλλερ.
Η υπόθεση της όπερας βασίζεται στη ζωή του ινφάντη της Ισπανίας Καρόλου, το γάμο του με την Ελισάβετ, γάμος που απετέλεσε μέρος της συνθήκης ειρήνης ανάμεσα στον Οίκο των Αψβούργων και του Βαλουά.
Το έργο παρουσιάζεται σε δυο εκδοχές, αυτή του "Μιλάνου" και κείνη της "Μόδενας".
Η πρώτη 4πρακτη, η δεύτερη 5πρακτη, και παρουσιάστηκαν και στις δυο γλώσσες γαλλικά και ιταλικά.
Η μεγάλη διάρκεια της όπερας θεωρήθηκε αιτία της αποτυχίας στο ανέβασμά της, γι'αυτό ο Βέρντι άρχισε τις περικοπές.
Αποτελεί την μεγαλύτερη σε διάρκεια όπερα του Βέρντι με την πλήρη διάρκειά της να φτάνει τις 4 ώρες!
Η Εμπολί είναι μια όμορφη αριστοκράτισσα της αυλής, ερωτευμένη με τον Δον Κάρλος.

Από τις γνωστότερες άριες του ρόλου είναι η "O don fatale", όπου η Εμπολί καταριέται τη μοιραία περηφάνια που της προκάλεσε η ομορφιά της, προτιμά το μοναστήρι από την εξορία και αποφασίζει να προσπαθήσει να σώσει τον Δον Κάρλος από την Ιερά Εξέταση.

Η Αγνή Μπάλτσα με φωνή εύηχη, ομοιογενή, με στιβαρό όγκο, αλλά και τα απαραίτητα λυρικά στοιχεία υπαρκτά, αποθεώνει το ρόλο που ενσαρκώνει.

Giuseppe Verdi: "Don Carlo, O don fatale", Agnes Baltsa

Tής αρέσουν οι προκλήσεις. Ενδιαφέρεται για την ψυχοσύνθεση των χαρακτήρων που υποδύεται. Θυμάται πως όταν ο Κάραγιαν τής πρότεινε να υποδυθεί την Ηρωδιάδα  στην όπερα "Σαλώμη" του Ρίχαρντ Στράους, απόρησε...
Δεν είχε ποτέ ερμηνεύσει το ρόλο στο παρελθόν, γιατί πίστευε πως είναι ρόλος για ..."μεγαλύτερες -ηλικιακά- ερμηνεύτριες που βρίσκονται στο τέλος της καριέρας τους".

 

Η Μπάλτσα στο ρόλο της Ηρωδιάδος
υπό τις οδηγίες του Κάραγιαν (1977)
από: twitter

Όμως, στο μυαλό του Kάραγιαν, η Ηρωδιάς ήταν  σεξουαλικά ενεργή, άρα γυναίκα νέα, που σφύζει από ζωή. Σαφώς πιο επιγνωσιακή, συνειδητοποιημένη σε σχέση με της ανάγκες και τα θέλω της,  μια γυναίκα που επιθυμούσε ν'απολαύσει  τη σεξουαλική διαδρομή, με όποιο κόστος...Και είχε δίκιο...

Έτσι, δέχτηκε και αποθεώθηκε η Μπάλτσα στο ρόλο, που παρότι δεν ήταν πρωταγωνιστικός  κατάφερε να ξεχωρίσει αναδεικνύοντας τη σκοτεινή στη μνησίκακη εκδικητικότητά της, Ηρωδιάδα.

Να θυμίσουμε πως η "Σαλώμη" του Στράους λογοκρίθηκε στην εποχή του ως νοσηρό και εξωφρενικό έργο!Όλοι όμως δέχονται πως αποτυπώνει την ακρότητα του πόθου σε όλο της το μεγαλείο!Την έμπνευση στον Στράους έδωσε το μονόπρακτο και ομώνυμο θεατρικό έργο του Όσκαρ Ουάιλντ.
Γράφτηκε το 1905 και με την όπερά του αυτή, ο Στράους πέρασε στην Ιστορία ως ο συνθέτης του πιο σκανδαλώδους θεάματος της γενιάς του.

Ηρώδης:

Άκου λοιπόν!Απαγορεύω στον κύριό σου να αναστήσει τους νεκρούς! 

Θα' ταν τρομερό αν οι νεκροί επέστρεφαν!

Η φωνή του Ιωάννη(για την Ηρωδιάδα):

Ω, ξεδιάντροπη  γυναίκα,  κόρη της Βαβυλώνας. 

Λέει ο Κύριος και Θεός μας: 

"Πολλοί άνθρωποι θα συγκεντρωθούν εναντίον σας, 

και θα σας λιθοβολήσουν!"

Ηρωδιάς:

Κάντε τον γρήγορα να σιωπήσει! είναι επαίσχυντο!

Τώρα, να σιωπήσει!Τώρα!

Η φωνή του Ιωάννη:

Θα' ρθει μια μέρα που ο ήλιος θα σκοτεινιάσει. 

Και το φεγγάρι θα' ναι σαν αίμα, 

και τα αστέρια του ουρανού θα πέσουν στη γη όπως τ' άγουρα σύκα απ τη συκιά. 

Φτάνει η μέρα που οι βασιλιάδες της γης θα τρέμουν.

Ηρωδιάς(σαρκαστικά):

Χαχα! Αυτός ο δήθεν προφήτης μιλάει σαν μεθυσμένος ... 

Όμως, δεν αντέχω άλλο τον ήχο της φωνής του...

Κάντε τον γρήγορα να σιωπήσει...

Τον μισώ...Μισώ τη φωνή του....

Κάντε τον γρήγορα να σιωπήσει!

Richard Strauss "Salomé" / Karajan 1978:

https://www.youtube.com/watch?v=u2LJT35_t5o&t=198s

https://www.youtube.com/watch?v=dluUhoTtJGo

Σε άλλο σημείο της συνέντευξης, η Αγνή Μπάλτσα αναφέρεται στους Έλληνες δημιουργούς και την Ελλάδα, με ολόθερμα λόγια που μαρτυρούν το ήθος, την ταπεινότητα και της σεμνότητα της καλλιτέχνιδας! Μιας προσωπικότητας, που δεν ξεχνά την καταγωγή της, εκτιμά τα δώρα της ζωής, σέβεται τον εαυτό της και πρωτίστως τους ακροατές της...

"...στη μουσική έχουμε ανάγκη τους πάντες, ακόμη και τα μικρά παιδιά. Συχνά κάνουμε ένα λάθος. Δεν χρειάζεται να ξέρουμε, να είμαστε ειδικοί. Η μουσική είναι χαρά, ευλογία, σε εξελίσσει ως άνθρωπο, σε πάει παραπέρα. Οσο για εμάς, δεν τραγουδούμε για τους 20, 30 ή 50 ανθρώπους που μπορεί να ξέρουν ότι το φα δίεση, για παράδειγμα, δεν ήταν στη σωστή θέση. Τραγουδούμε για να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να ξεχαστούν, να αφήσουν για λίγο στην άκρη τα προβλήματα, να ξεφύγουν από την καθημερινότητά τους…[…]
Όταν τραγουδάω στην Ελλάδα ή Έλληνες δημιουργούς, αισθάνομαι έντονη συναισθηματική φόρτιση. Λατρεύω την πατρίδα μου... μια χώρα που δεν παύει να είναι ευλογημένη. Χαίρομαι πραγματικά όταν βλέπω Ελληνες να διαπρέπουν στο εξωτερικό…σπουδαίους γιατρούς…νέους ανθρώπους που παίρνουν βραβεία στα μαθηματικά αλλά και μουσικούς να κάνουν σπουδαία καριέρα"

Η ελληνική της ψυχή παραμένει πάντα ζωντανή! 

Έτσι, το 1985 στο δίσκο της: "Songs my country taught me-Τραγούδια της πατρίδας μου" με την DG  ηχογράφησε αγαπημένα τραγούδια Ελλήνων δημιουργών, Θεοδωράκη, Χατζιδάκι, Ξαρχάκου,Τσιτσάνη, απ' όπου θα την απολαύσουμε στη "Βαρκαρόλα" του Σταύρου Ξαρχάκου σε ποίηση Βαγγέλη Γκούφα.

Το τραγούδι γράφτηκε το 1962 για τις ανάγκες της ταινίας: "Ταξίδι" με πρωταγωνίστρια την Αλίκη Βουγιουκλάκη κι είναι εκείνη που το πρωτοερμήνευσε.

Το επιλέγω, καθώς η Μπάλτσα είχε δηλώσει πως "ο θάνατος που την θανάτωσε" ήταν εκείνος της Αλίκης.
Την πόνεσε αφάνταστα, παρότι δεν την γνώριζε προσωπικά, πέρα από 2-3 φορές που είχαν συναντηθεί... 
"Νομίζω -λέει η αγαπημένη μεσόφωνος-  πως  "ο θάνατος της Βουγιουκλάκη ήταν μια υπογραφή...Ισως γιατί η Αλίκη μάς δημιουργούσε την ψευδαίσθηση ότι αυτήν δεν θα την συναντήσει ο θάνατος! Και όμως την συνάντησε, και μάλιστα ξαφνικά και αναπάντεχα…"

"Στέγνωσε αγέρι τα πανιά

και πάρε τα όνειρα μου

πάρε και τη καρδιά μου

δεν τη μπορώ την ερημιά

Γυαλό γυαλό που θα με πας

που θα με ταξιδέψεις

και τι θα μου γυρέψεις

αφου το ξέρω μ’ αγαπάς"

S.Xarhakos: "Barcarolle" / Agns Baltsa: