Κ.Καβάφης..."ένα κερί αρκεί"...

Oμορφοφορεμένη η ΚΑΛΗΜΕΡΑ μου σήμερα, φίλοι μου!

Ντυμένη με ένδυμα ποιητικό, κεντημένο με Αλεξανδρινά σιρίτια.
Σαν σήμερα γεννήθηκε και πέθανε ο μεγάλος μας ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης.
(29 Απριλίου 1863 - 29 Απριλίου 1933).

"...Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,

αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που φεύγει..."

Κ.Καβάφης

O χαιρετισμός μου έρχεται από τη γενέτειρά του Αλεξάνδρεια και τα διόδια της εθνικής οδού, που οδηγούν από και προς το Κάϊρο, όπου ο επισκέπτης διαβάζει με ελληνικούς χαρακτήρες: "ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ"...

Οι σημερινοί κάτοικοι τιμούν το Ελληνικό παρελθόν της πόλης, αναγράφοντας το όνομά της στα ελληνικά. 

Αλλοτε έντονα ερωτικός, αισθησιακός, ο Καβάφης, άλλοτε δραματικός με δόσεις ειρωνίας κι άλλοτε καταγράφοντας ιστορικά γεγονότα ή φιλοσοφώντας...

Πάντα όμως λεπτολόγος επεξεργαζόταν επίμονα κάθε στίχο, προτού τον δώσει στη δημοσιότητα.

Η γλώσσα του ιδιότυπη, κράμα καθαρεύουσας με δημοτική πλάθει χαρακτήρες, που πάντα διδάσκουν τον αναγνώστη.

"Θάλασσα του Πρωιού "

Εδώ ας σταθώ. Κι ας δω κ’ εγώ την φύσι λίγο.

Θάλασσας του πρωιού κι ανέφελου ουρανού

λαμπρά μαβιά, και κίτρινη όχθη· όλα

ωραία και μεγάλα φωτισμένα.

Εδώ ας σταθώ. Κι ας γελασθώ πως βλέπω αυτά

(τα είδ’ αλήθεια μια στιγμή σαν πρωτοστάθηκα)·

κι όχι κ’ εδώ τες φαντασίες μου,

τες αναμνήσεις μου, τα ινδάλματα της ηδονής. 

Στη "Θάλασσα του πρωιού", αναφερόμενος στη φύση (πράγμα σπάνιο για τον Καβάφη) αντλεί απ'αυτήν βαθιά μεν ευδαιμονία κι ενώ επιθυμεί, δεν κατορθώνει να αποσπάσει την προσοχή του από τις έμμονες εκείνες σκέψεις, που παραμένουν επίμονα προσηλωμένες στον έρωτα και στις ιδανικές μορφές που τον συγκινούν.

"Θάλασσα του Πρωιού"

Ποίηση: Κωνσταντίνου Καβάφη 

Μουσική: Δημήτρη Παπαδημητρίου  

Ερμηνεία: Αλκίνοος Ιωαννίδης 

Ο  πρώτος έλληνας συνθέτης που μελοποίησε Καβάφη ήταν ο μεγάλος καλλιτέχνης, Δ.Μητρόπουλος, που δεν έμεινε ασυγκίνητος από τον ερωτικό Καβαφικό λόγο και με την αξεπέραστη συνθετική του ματιά πλάθει το 1925 τις περίφημες "14 Inventions"  για φωνή και πιάνο σε ποίηση Κ. Καβάφη. 

Οι Inventions ποιητικά και μουσικά βρίσκονται μπροστά από την εποχή τους, ένα έργο ρεαλιστικό, με πηγαίο αισθησιασμό και ποικίλους νεωτερισμούς.

 Η εκτίμηση, που έτρεφε ο συνθέτης προς τον ποιητή είναι εμφανής και καταγράφεται σε δυο επιστολές, που του είχε στείλει προκειμένου να του γνωστοποιήσει  τη μεγάλη απήχηση και εξαιρετική υποδοχή από τους ακροατές, των ποιημάτων του!

Τα ποιήματα της συλλογής αυτής με τον άκρατο ερωτισμό τους ξεχειλίζουν συναίσθημα και αλήθειες...

Ρεαλιστικά στο λόγο, πρωτοπόρα στη μουσική τους δομή, απελευθερωμένα από κάθε είδους προκατάληψη και δέσμευση.

Στο ποίημα "Γκρίζα" απ'αυτή τη συλλογή, ο ποιητής μπορεί να αποκρύπτει επιμελώς το φύλο του αγαπημένου του, όμως κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την έντονη οσμή, που έχει κρατήσει η μνήμη και η θύμηση αυτού του προσώπου!

Η οσμή αυτή κρατά αναλλοίωτη και προφυλάσσει από τη λήθη την όμορφη ερωτική ανάμνηση...

επιστρέφοντας έτσι, έστω και νοερά στο ηδονικό παρελθόν του.

"Γκρίζα"

Κυττάζοντας ένα οπάλλιο μισό γκρίζο

θυμήθηκα δυο ωραία γκρίζα μάτια

που είδα· θάναι είκοσι χρόνια πρίν ....

.......................

Για έναν μήνα αγαπηθήκαμε.

Έπειτα έφυγε, θαρρώ στην Σμύρνη,

για να εργασθεί εκεί, και πια δεν ιδωθήκαμε.

Θ’ ασχήμισαν — αν ζει — τα γκρίζα μάτια·

θα χάλασε τ’ ωραίο πρόσωπο.

Μνήμη μου, φύλαξέ τα συ ως ήσαν.

Και, μνήμη, ό,τι μπορείς από τον έρωτά μου αυτόν,

ό,τι μπορείς φέρε με πίσω απόψι. 

Το ποίημα "Γκρίζα", μελοποιεί ο Μητρόπουλος θεσπέσια σε μορφή Passacaglia και ηχογραφήθηκε σε ένα ανεπανάληπτο ρεσιτάλ ερμηνείας και συνοδείας με τη μέτζο σοπράνο Αγγελική Καθαρίου και στο πιάνο το Θοδωρή Τζοβανάκη:

Από τα Καβαφικά ποιήματα, που με άγγιξαν από τα μαθητικά μου χρόνια, τα "ΚΕΡΙΑ"...

Του μέλλοντος η μέρες στέκοντ’ εμπροστά μας

σα μια σειρά κεράκια αναμένα 

χρυσά, ζεστά, και ζωηρά κεράκια.

Η περασμένες μέρες πίσω μένουν,

μια θλιβερή γραμμή κεριών σβυσμένων·

τα πιο κοντά βγάζουν καπνόν ακόμη,

κρύα κεριά, λυωμένα, και κυρτά.

Με διάθεση απαισιόδοξη στοχάζεται ο ποιητής πάνω στην ανθρώπινη μοίρα...Ο Καρδιτσιώτης συνθέτης, εκπ/κός μουσικ΄ς και συγγραφέας έχει δώσει τη δική του μουσική εκδοχή:

Η φθορά του χρόνου συμπαρασύρει τα πάντα...κι οι μέρες, που φεύγουν ανεπιστρεπτί "θλιβερή γραμμή κεριών σβυσμένων".

Ο στοχασμός του Καβάφη πόσο ταυτίζεται με κείνον του άγγλου δραματουργού Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, που στον "ΜΑΚΒΕΘ" του φιλοσοφώντας για τη ζωή συμπυκνώνει όλη την απισιόδοξη διάθεσή του:

Τι είναι ζωή;

Το αύριο, και το αύριο και το αύριο

με το μικρό το βήμα τους μας σέρνουν

από μέρα σε μέρα, ως στη στερνή

τη συλλαβή στων χρόνων το βιβλίο,

κι όλα τα εχτές μας φώτισαν τρελλούς

στο δρόμο προς τη σκόνη του θανάτου.

Σβήσου, μικρό κερί! Η ζωή δεν είναι

παρά ήσκιος διαβατάρικος, φτωχός

θεατρίνος, που κορδώνεται κι αφρίζει

στη σκηνή για τη λίγη του την ώρα,

κ’ έπειτα κανείς δεν τον ακούει...

Ένα κερί η ζωή που θα σβήσει, στον Σαίξπηρ, θλιβερή γραμμή κεριών σβυσμένων οι μέρες, που φεύγουν στον Καβάφη...

--------

"Sigh No More, Ladies" ή "The Pained Heart",  Arthur Hughes

Sigh no more, ladies, sigh nor more;

    Men were deceivers ever;

One foot in sea and one on shore,

    To one thing constant never;

        Then sigh not so,

        But let them go,

    And be you blithe and bonny;

Converting all your sounds of woe

    Into. Hey nonny, nonny.

Sing no more ditties, sing no mo,

    Or dumps so dull and heavy;

The fraud of men was ever so,

    Since summer first was leavy.

        Then sigh not so, 

        But let them go,

    And be you blithe and bonny,

Converting all your sounds of woe

    Into. Hey, nonny, nonny.

( William Shakespeare)

Ο Σαίξπηρ στο σονέτο του "Sigh no more, ladies" από την ανάλαφρη κωμωδία "Πολύ κακό για το τίποτα" δίνει φιλικές συμβουλές περί έρωτος, που η ιδιότυπη, αλλά και χαριτωμένη Καβαφική γλώσσα μεταφέρει ολοκληρωμένα το νόημά τους στον έλληνα αναγνώστη, μεταφράζοντάς το.

"Προς τας Kυρίας"

 Κυρίαι, μη εις στεναγμούς

    περνάτε τον καιρόν·

δόλιον είναι σμήνος το γένος των ανδρών.

                Επί της γης ο εις των πους,

                κι’ ο άλλος στο νερόν,

επιμονήν δεν δείχνουν εις έργον ή σκοπόν.

                Μη στενάζετε, λοιπόν,

                μη πενθήτε διά λεπτόν,

ίνα ευτυχισμέναι ήσθε, ζήσετε μακράν αυτών!

                Μη πλέον, θλιβερά φωνή,

                των πενθηρών ωδών

ψάλλετε τα παράπονα στα ώτα των κωφών·

                η πλάνη των διαγωγή

                είναι αρχαίον κακόν

ωσάν το πρώτον θέρος ’που εφάνη ανθηρόν.

                Μη στενάζετε, λοιπόν,

                μη πενθήτε διά λεπτό,

ίνα ευτυχισμέναι ήσθε, ζήσετε μακράν αυτών! 

(Από τα Αποκηρυγμένα)

Αν και ο Καβάφης έζησε έναν αιώνα νωρίτερα  δίνει συμβουλές, που παραμένουν διαχρονικές, όπως ακριβώς και οι σχέσεις των ανθρώπων και τα προβλήματα που αυτές αντιμετωπίζουν!

Παρουσιάζει τους άντρες σαν όντα, που δεν μπορούν να δείξουν αφοσίωση, προειδοποιεί τις κυρίες για πρόληψη μεγάλης πληγής και προτείνει ως λύση την αδιαφορία!!!..."ίνα ευτυχισμέναι ήσθε, ζήσετε μακράν αυτών! "

Το ακούμε μελοποιημένο από τον άγγλο συνθέτη John Christopher Smith, προσωπικό γραμματέα του Φ.Χαίντελ: