«Έρωτας, η ελκτική του δύναμη στο μύθο – 8: Αρέθουσα και Αλφειός»

 

"Ο Αλφειός κυνηγά την Αρέθουσα ενώ η Άρτεμη την τυλίγει σε σύννεφο", Carlo Maratta (1655)

Σε αυτή τη σειρά αναρτήσεων κάθε Παρασκευή βράδυ θα αναφερόμαστε συνοπτικά σε δημοφιλή ζευγάρια της μυθολογίας, που ερωτεύτηκαν σφοδρά και σε κάποιες περιπτώσεις καταστροφικά, καθώς η δύναμη του έρωτά τους τέθηκε εκτός ελέγχου. 

Οι προγονοί μας -ως γνωστόν- προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να ερμηνεύσουν όσα ανεξήγητα και ακατανόητα συνέβαιναν γύρω τους...Από φυσικά φαινόμενα ως τις ανθρώπινες ιδιότητες και αδυναμίες. Ανάμεσά τους και η αόρατη, κινητήρια δύναμη του έρωτα. Δύναμη που ασκεί τεράστια επιρροή πάνω σε όσους τον βιώνουν κι αποτελεί για κείνους, τουλάχιστον για όσο διάστημα υφίσταται, το βαθύτερο νόημα της ζωής. 

Απόψε, ένας ανεκπλήρωτος έρωτας...

«Αρέθουσα και Αλφειός»

"Aλφειός και Αρέθουσα", Paolo de Matteis

Σύμφωνα με μια εκδοχή τη Μυθολογίας, η Αρέθουσα ήταν μια νύμφη των πηγών και των δασών, ορκισμένη παρθένα και συνοδός της Άρτεμης, κόρη του Νηρέα και της Ωκεανίδας Δωρίδος.

Την πανέμορφη Αρέθουσα  ερωτεύτηκε ο Αλφειός.

Όμως, εκείνη, μη ανταποκρινόμενη στον έρωτά του και προσπαθώντας να ξεφύγει από το κυνήγι του,  ζήτησε βοήθεια από την Άρτεμη, Η θεά την τύλιξε σε σύννεφο και τη μεταμόρφωσε σε γάργαρη πηγή. Ο Δίας που είχε λυπηθεί τον απελπισμένο από την απόρριψη Αλφειό, τον μεταμόρφωσε σε ποτάμι.

Η Άρτεμη έδειξε στην Αρέθουσα υπόγειους δρόμους για να μπορέσει να τού ξεφύγει…

H πηγή της Αρέθουσας στην Ορτυγία

Έτσι η Αρέθουσα διαπέρασε τη μεταξύ Πελοποννήσου και Σικελίας θάλασσα, φθάνοντας στην νήσο Ορτυγία, στις Συρακούσες.
Όμως η αγάπη του Αλφειού, δυνατή και άσβεστη όπως ήταν, βρήκε τρόπο να τη φτάσει. Με την ορμητικότητά του κυριάρχησε στα θαλάσσια ρεύματα της Αδριατικής, καταφέρνοντας να ενώσει τα νερά του για πάντα με κείνα της καλλίροης πηγής της Αρέθουσας.
Μιας πηγής, που περιβάλλεται σήμερα από φοίνικες και παπύρους. Ένα από τα ελάχιστα μέρη της Ευρώπης που φύεται πάπυρος...

Πρόκειται για ένα υπέροχο μύθο, που είχαν επινοήσει οι αρχαίοι ημών πρόγονοι, προκειμένου να ερμηνεύσουν την ένωση των γλυκών νερών των ποταμών με τη θάλασσα...

Η μάγισσα Μουσική μας, εδώ παρούσα φυσικά, αφού από το μύθο εμπνεύστηκε το 1915 το πρώτο μέρος του έργου "Mythes, Op.30-Μύθοι-Τρία ποιήματα για βιολί και πιάνο", ο Karol Szymanowski.

Το έργο είναι τριμερές με τους μύθους του "Νάρκισσου" και του "Πάνα με τις Δρυάδες", να το ολοκληρώνουν.
Σύνθεση ιμπρεσσιονιστικού ύφους, πλούσια ηχοχρωματική παλέτα, ιδιαίτερα εκλεπτυσμένη αρμονία και το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ πιάνου και βιολιού αποκαλύπτεται μαγικό!
Η μυθολογία δίνει το ερέθισμα για μουσικό προγραμματισμό!
Mαγευτική η εκφραστική φύση του μύθου από τον Σιμανόφσκι, που αριστοτεχνικά τον περιγράφει με λεπτότατες αποχρώσεις και τεράστιο φάσμα λυρισμού, που πολλοί χαρακτήρισαν ως "έκσταση".

"Aρέθουσα και Αλφειός", Lorenzi, Battista di Domenico
MET, NY

Από τα πρώτα κιόλας μέτρα το πιάνο μιμείται τη γάργαρη ροή του νερού, δημιουργώντας το μουσικό υπόβαθρο για μια από τις ωραιότερες μελωδίες του Σιμανόφσκι.

Θεωρείται έργο επαναστατικό, καθως υιοθετεί ένα νέο τρόπο έκφρασης για το βιολί, που έχει και τον πρωταγωνιστικό ρόλο.
Ετσι, επιλέγω να το ακουσουμε με τον θρύλο-ουκρανό Yulian Sitkovetsky.
Ως παιδί υπήρξε φαινόμενο.Ήταν εκείνος που επιλέχθηκε ως το σπουδαιότερο ταλέντο του Ωδείου του Κιέβου προκειμένου να ερμηνεύσει για τον Jacques Thibaud ενώ το 1945 κέρδισε τον διαγωνισμό Νεων Ερμηνευτών Σοβ.Ενωσης στο βιολί, με τους Ρίχτερ και Ροστροπόβιτς να κερδίζουν στο πιάνο και το τσέλο, αντίστοιχα.

Δυο χρόνια αργότερα μοιράστηκε το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ της Πράγας με τον Leonid Kogan.Θαυμαστές και υποστηρικτές του υπήρξαν οι Yehudi Menuhin και David Oistrakh. Στο πιάνο η σύζυγός του, Bella Davidovich.

Κ. Szymanowski : "Mythes", Op.30 No.1 - La Fontaine d'Arethuse" / Julian Sitkovetsky:

Το κείμενο δημοσιεύτηκε και στην Κοινότητα The Mythologists