"Τα μισοτηγανισμένα ψάρια", ο θρύλος για την Άλωση...

29 Μαΐου 1453, η μαύρη επέτειος...

Πεντακόσια εξήντα ένα χρόνια συμπληρώνονται από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαΐου του 1453, ημερομηνία η οποία σήμαινε και τη διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, από τους Οθωμανούς.
Οι πικρές αναμνήσεις από το πάρσιμο της Πόλης, οι πόθοι και οι ελπίδες για λευτεριά εκφράστηκαν από τους Έλληνες με θρύλους, διηγήσεις, παραμύθια, τραγούδια...


Η Ζωοδόχος πηγή είναι ένα μοναστήρι έξω από την Πόλη, που χτίστηκε από τον Ιουστινιανό με υλικά που περίσσεψαν από την Αγιά Σοφιά, μετά από ένα όραμα που είδε, κατά τη διαρκεια κυνηγιού στην περιοχή, που έχει πολύ πράσινο, νερά και δένδρα.
Στο όραμα είδε πλήθος λαού μπροστά σε μια πηγή.
"Είναι η πηγή των θαυμάτων", του είπαν!

Μέχρι σήμερα υπάρχει μαρμαρόκτιστη πηγή, το νερό της οποίας θεωρείται αγιασμένο.
Η μονή ονομάζεται και Μπαλουκλί από την τουρκική λέξη "balık" =ψάρι.


Ο θρύλος λέει πως όταν έπαιρναν οι Τούρκοι την Πόλη, ένας καλόγερος στη μονή αυτή τηγάνιζε ψάρια στο τηγάνι. Τα είχε τηγανίσει από τη μία μεριά κι όταν ήταν να τα γυρίσει από την άλλη, έρχεται ένας και του λέει πως πήραν οι Τούρκοι την Πόλη.

-Θα το πιστέψω αυτό, λέει ο καλόγερος, αν τα τηγανισμένα ψάρια ζωντανέψουν.
Και τότε τα ψάρια πήδησαν από το τηγάνι ζωντανά κι έπεσαν στη διπλανή λιμνούλα.
Κι είναι έως σήμερα τα ζωντανεμένα εκείνα ψάρια στο Μπαλουκλί, και θα φαίνονται μισοτηγανισμένα, ως να έρθει η ώρα να  γίνει πάλι η Πόλη ελληνική.

Ο θρύλος περιγράφεται όμορφα στο ποίημα του Γ. Βιζυηνού:

"Σαράντα μέρες πολεμά ο Μωχαμέτ να πάρη
την Πόλη την μεγάλη.
Σαράντα μέρες έκαμεν ο 'γούμενος το ψάρι
στα χείλη του να βάλη.
Απ' τες σαράντα κι ύστερα, πεθύμησε να φάγη
τηγανισμένο ψάρι.
–Αν μας φυλάγ' η Παναγιά καθώς μας'ε φυλάγει,
την Πόλη ποιος θα πάρη;
Ρίχτει τα δίχτυα στον γιαλό, τρία ψαράκια πιάνει,
–Θεός να τα βλογήση!
Το λάδι βάλλει στην φωτιά μες στ' αργυρό τηγάνι,
για να τα τηγανίση.
Τα τηγανίζ' από την μια, και πά' να τα γυρίση
κι από το άλλο μέρος.
Ο παραγιός του βιαστικά πετά να του μιλήση,
και τάχασεν ο γέρος!
–Μην τηγανίζης, γέροντα, και μόσχισε το ψάρι
στην Πόλη την μεγάλη!
Την Πόλη την εξακουστή οι Τούρκοι έχουν πάρει,
μας κόβουν το κεφάλι!
–Στην Πόλη Τούρκου δεν πατούν κι Αγαρηνού ποδάρια!
Με φαίνεται σαν ψεύμα!
Μ' αν είν' αλήθεια το κακό, να σηκωθούν τα ψάρια
να πέσουν μες στο ρεύμα!
Ακόμ' ο λόγος βάσταγε, τα ψάρι' απ' το τηγάνι,
την μια μεριά ψημένα,
πηδήξανε κι επέσανε στης λίμνης την λεκάνη,
γερά, ζωντανεμένα.
Ακόμ' ώς τώρα πλέουνε, κόκκιν' από το μέρος,
όπου τα είχε ψήσει.
Φυλάγουν το Βυζάντιο ν' αναστηθή κι ο γέρος
να τ' αποτηγανίση".


Ο θρύλος αποτυπώνεται και στο παραδοσιακό τραγούδι της Θράκης όπου παρουσιάζονται τα δύο σύμβολα του Ελληνισμού, ο Μέγας Αλέξανδρος, και ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος να μην πιστεύουν ότι είναι δυνατόν να παρθεί η Πόλις.

Ταξιδεύοντας στην Ελλάδα η Δόμνα Σαμίου ηχογράφησε και κατέγραψε δημοτικά τραγούδια που έφτασαν ως τις μέρες μας με την προφορική παράδοση,όπως αυτό,που θα σας παραθέσω. Τα διέσωσε αλλά και τα διέδωσε, δίνοντάς τους ξανά την θέση που είχαν στην καθημερινή ζωή των Ελλήνων.

"Aλέξαντρος, μπρ' αμάν αμάν, Aλέξαντρος κι ο βασιλιάς

Aλέξης αντρειωμένος - κι ο μικρο-Kωσταντίνος

μαζ' έτρουγαν, μαζί έπιναν, μαζί χαροκοπιούνταν.

Kει πό 'τρουγαν κει 'πόπιναν και κει π' χαροκοπιούνταν

λαλιά τ'ς ήρθι 'πού του Θιό, λαλιά 'πού τα ουράνια.

- Θα πάρει Tούρκος το ψωμί, θα σέβ' και μες στην Πόλη.

- 'Nτα βγουν τα ψάρια 'π' του νταβά

κι ο πέτ'νος 'πού το ντέντζιρ'

Θα πάρει ο Tούρκος το ψωμί, θα σέβ' και μες στην Πόλη.

Bγήκαν τα ψάρια 'π' του νταβά

κι ο πέτ'νος 'πού το ντέντζιρ'

πήρε κι ο Tούρκος το ψωμί, σέβηκι μες στην Πόλη"

"Αλεξανδρος κι ο Βασιλιάς", παραδοσιακό Θράκης - Δ.Σαμίου

Το κείμενο έχει δημοσιευτεί και στην Κοινότητα The Mythologists